Ο Όρμος του Οδυσσέα είναι μία από τις “κρυφές” παραλίες της περιοχής Φαναρίου. Αν και απέχει μόλις 4 χλμ από την εθνική οδό Ηγουμενίτσας – Πρέβεζας, δεν πρόκειται να “σκοντάψετε” πάνω της εύκολα περιφερόμενοι στην τύχη. Από τη στιγμή που θα εγκαταλείψετε την εθνική οδό Ηγουμενίτσας – Πρέβεζας στο σημείο που υπάρχει έξοδος προς Βαλανιδόραχη, ο δρόμος που οδηγεί εκεί είναι ασφαλτοστρωμένος,  εκτός από τα τελευταία 100 μέτρα που βρίσκονται ανάμεσα στα δέντρα και οδηγούν σε ένα ξέφωτο που χωράει να παρκάρουν αρκετά αυτοκίνητα. Η παραλία βρίσκεται αρκετά πιο χαμηλά από το χώρο στάθμευσης στο δασάκι που βρίσκεται από πάνω της. Για να κατεβείτε κάτω θα πρέπει να ακολουθήσετε ένα σύντομο μονοπατάκι μερικών μέτρων και στη συνέχεια να κατεβείτε γύρω στα 35 απότομα σκαλιά που θα σας οδηγήσουν στο στόχο σας. Πριν κατεβείτε όμως μπορείτε να θαυμάσετε την ομορφιά αυτού του απόμερου όρμου από την άκρη του ξέφωτου – πάρκινγκ. Το χρώμα των νερών θυμίζει πισίνα και τα βράχια με τα δέντρα στις πλάτες της χαρίζουν ένα πολύ όμορφο θέαμα. Σύνηθες θέαμα είναι και μερικά αγκυροβολημένα ιστιοφόρα λίγο πιο μέσα. Φαίνεται είναι αγαπημένος προορισμός για κολύμπι σε πολλούς ιδιοκτήτες μικρών σκαφών.Η άμμος ψιλή και γκρίζα, αυτή που τρυπώνει παντού και κολλάει πάνω σου εύκολα. Αρκετά θρυμματισμένα φύκια (κατά τόπους στην παραλία) αλλά ο βυθός αμμώδης χωρίς να βουλιάζει (πατημένη άμμος) και πεντακάθαρος από όλες τις απόψεις. Ούτε φύκια ούτε πέτρες ούτε αχινοί. Τα νερά σχετικά ζεστά και πολύ ρηχά για αρκετή απόσταση από την παραλία. Υπό αυτές τις συνθήκες το κολύμπι είναι απολαυστικό και για μικρά παιδιά.

Ο κόλπος Κερέντζα  βρίσκεται λίγο πιο νότια από τον κόλπο-χωριό της Βαλανιδορράχης. Είναι μια παραλία αμμώδης, ρηχή με ένα ποταμάκι στο ΝΑ άκρο της και ένα λιμανάκι για μικρά σκάφη στο ΒΔ. Γύρω της συγκεντρώνει πλήθος παραθεριστών που κάνουν ελεύθερο κάμπινγκ με τροχόσπιτα αλλά και σκηνές. Το καλοκαίρι πολλοί ξένοι επισκέπτες κατασκηνώνουν στην Κερέντζα για αρκετό χρονικό διάστημα. Κοιτάζοντας κανείς από μακριά έχει την εντύπωση ότι πρόκειται για παραλιακό χωριό. Συνήθως τα βράδια το λιμανάκι γίνεται τόπος συνάντησης ντόπιων και ξένων επισκεπτών, όπου με την συνοδεία της κιθάρας ο φλοίσβος της θάλασσας σμίγει με το τραγούδι των θαμώνων σε μια υπέροχη συναυλία που θυμίζει άλλες εποχές, εκείνες της ρομαντικής καντάδας . Πολλοί βέβαια συνεχίζουν το νυχτερινό μπάνιο τους ή την νυχτερινή βαρκάδα με κωπήλατη βάρκα. Στο λιμάνι της Κερέντζας εκβάλλει το ποταμάκι της Βαλανιδορράχης, τούτο πηγάζει στους πρόποδες του λόφου του χωριού και τα νερά του κυλούν αργά, σαν να κοιμούνται, προς την Κερέντζα. Οι αρχαίοι το ονόμαζαν Λήθη και τα νερά του είναι γλυφά(υφάλμυρα)από τα δάκρυα των πεθαμένων που οδηγούνταν στον Άδη, έλεγαν. Άλλωστε το Νεκρομαντείο απέχει περίπου 5 χιλιόμετρα από εδώ. Σε μικρή απόσταση από την Κερέντζα βρίσκεται η Γράβα ένα σκοτεινό σπήλαιο όπου, όπως λέει η παράδοση, ο Ηρακλής έπιασε το ελάφι της Άρτεμης κυνηγώντας το από την Πελοπόννησο. Εκεί το ζώο προσπάθησε να κρυφτεί, εκεί το έφτασε και το παγίδεψε ο μυθικός ήρωας.

Πρόκειται για το Αλωνάκι που βρίσκεται δίπλα από την “σκάλα του Οδυσσέα”. Στην παραλία φτάνει κανείς κατηφορίζοντας ένα χωμάτινο μονοπάτι με σκόρπια σκαλάκια. Η θέα είναι όμορφη -τα νερά είναι τουρκουάζ και τα βράχια κατάφυτα.Η θάλασσα είναι καθαρή από φύκια μέχρι ένα βολικό σημείο (γι’αυτούς που δεν είναι λάτρεις των συγκεκριμένων υδρόβιων φυτών) και ο βυθός έχει ψιλή ή χοντρή άμμο.

Καντίνες και τα σχετικά δεν υπάρχουν. Η παραλία χωρίζεται σε τμήματα από μικρά άσπρα βράχια που καταλήγουν στη θάλασσα. Το Αλωνάκι έχει πολλά ψάρια που δε χάνουν ευκαιρία να τσιμπήσουν μόλις αντιληφθούν ακινησία.Αν και το όμορφο χρώμα της θάλασσας ξεχωρίζει ήδη ανάμεσα από τα πεύκα όπως κατεβαίνετε προς την παραλία, όταν φτάσετε θα μείνετε σίγουρα κάπου κοντά στα τελευταία σκαλιά χαζεύοντας το τοπίο. Ένα υπέροχο γαλάζιο ως τιρκουάζ μπροστά σας, βράχος δεξιά και αριστερά και ένα δάσος με πεύκα που φυτρώνει στην κορυφή των ψηλών βράχων που βρίσκονται στην πλάτη σας. Η φύση στις καλές στιγμές της. Η παραλία δεν είναι και πολύ μεγάλη αλλά ούτε και πολύ μικρή. Με δυσκολία θα φτάνει τα 150 μέτρα από άκρη σε άκρη. Κάπου στο κέντρο της υπάρχουν κάποια μεγάλα βράχια πάνω στην άμμο που φαίνεται ότι κύλησαν από ψηλά και έμειναν εκεί. Ο γιαλός είναι αμμουδερός στο μεγαλύτερο μέρος του, αν εξαιρέσουμε κάποια τμήματα με πέτρες περίπου στο κέντρο της παραλίας. Μέσα στο νερό υπάρχουν τμήματα με άμμο αλλά και τμήματα με πέτρες. Ψάξτε να βρείτε το δικό σας αγαπημένο κομμάτι. Αυτά λοιπόν από το Αλωνάκι. Μια παραλία με άγρια ομορφιά που οι γνώστες την ξέρουν από παλιά.

«Εις τα ορεινά καταφύγια ,τα οποία αποτελούν την άμυναν των Σουλιωτών ,κατέρρευσεν η φιλαυτία του υπερηφάνου τούτου διοικητού .Μέρος των στρατευμάτων του ηττηθέν υπέστη μεγάλας απώλειας και διεσκορπίσθη ,ενώ το υπόλοιπον ηναγκάσθη να επιστρέψη κατησχυμένον εις τα Γιάννινα .Όσον εξηυτελίσθη το γόητρον αυτού ,άλλο τόσον ισχυροποιήθη το ηθικόν του γενναίου και άρπαγος σουλιώτικου λαού . »

Αυτά έγραψε ,κρίνοντας τις συγκρούσεις ,ο έκτακτος προβλεπτής της Λευκάδας ,στις 30 Μαϊου του ίδιου έτους ,αναφερόμενος στην οδυνηρή ήττα ,που υπέστη ο Αλή Πασάς στους ορεινούς όγκους του Σουλίου στις επιχειρήσεις του 1792 .Στις επιχειρήσεις κατά τις οποίες έλαμψε το άστρο της Μόσχως ,γυναίκας του Λάμπρου και μητέρας του Φώτο Τζαβέλλα.

Η Μόσχω ,που στο όνομά της προσωποποιούνται όλες οι τραχιές μορφές των γυναικών του Σουλίου .Αυτών που δεν υστερούσαν σε τίποτε από τους άνδρες στο πεδίο των μαχών και επί πλέον ήταν οι θεματοφύλακες της τιμής ,της οικογένειας ,της θρησκείας ,της παράδοσης ,της πατρίδας .

Τζαβέλλαινα ,που έδωσε το όνομά της στο πιο δύσβατο σημείο ,στις όχθες του ορεινού Αχέροντα ,του δρόμου που συνέδεε την πεδιάδα του Φαναρίου με τα χωριά του Σουλίου.

Οι απόψεις βέβαια διίστανται ,για την ονοματοθεσία ,αλλά ως κρατούσα θεωρώ αυτήν την οποία μου παρέθεσε ,σύμφωνα με την προφορική παράδοση ,ο μπάρμπα ? Σωτήρης Γκάτζιας (γέρων 95 ετών) από την Κορυφούλα .

Την Άνοιξη του 1791οι Σουλιώτες ,επωφελούμενοι από την απουσία του Αλή Πασά στο μέτωπο του Δουνάβεως ,εναντίον των Ρώσων (1790-1791) ,είχαν αρχίσει και πάλι επιδρομές εναντίον των χωριών του Μαργαριτίου και της Παραμυθιάς ,ως τα στενά της Πίνδου και έβλαπταν όχι μόνο τους εχθρούς των ,αλλά και τους φίλους των οπλαρχηγούς των Τζουμέρκων και του Βάλτου ,καθώς και μερικούς Αλβανούς μπέηδες .

Ενώ λοιπόν οι άνδρες έλλειπαν στις στρατιωτικές αποστολές ,στο Σούλι ,η Τζαβέλλαινα επικεφαλής των Σουλιωτισσών και όσων έχουν μείνει στα χωριά του Σουλίου προετοιμάζεται για την άμυνα .Οχυρώνει του χώρους και μεταφέρει πολεμοφόδια και τρόφιμα από την Πάργα και το Φανάρι ,ακολουθώντας την Διαδρομή ,Φανάρι ? Τσεκουράτες ? Μήλοι Σουλίου ? Κιάφα ? Σούλι .

Ανάμεσα στους Τσεκουράτες (σημερινό Τσεκούρι),και στους μύλους του Σουλίου ,η διαδρομή ακολουθεί την νότια όχθη του Αχέροντα ποταμού ,ο οπο

ίος διέρχεται ένα στενό φαράγγι βάθους εκατό και πλέον μέτρων .Στο σημείο εκείνο σταματούσε η εφοδιοπομπή γιατί ήταν αδύνατον τα φορτωμένα ζώα να περάσουν από το δύσβατο και κακοτράχαλο ,ακόμη και για άνθρωπο ,μονοπάτι .

Η Τζαβέλλαινα τέθηκε επικεφαλής ,για την λύση του προβλήματος ,την οποία κάλυψε και οικονομικά ,επιστατώντας την ίδια .Μέσα σε τεράστια καλάθια κατέβαιναν οι εργάτες και οι κτίστες ,μέχρι το βάθος του φαραγγιού ,καθώς και τα υλικά και τοποθετούσαν τις πέτρες ,δημιουργώντας έτσι πάνω στο κενό ,τα θεμέλι

α μιας πέτρινης κατασκευής ,πάνω στην οποία ,το μονοπάτι φάρδυνε και η προσπέλαση ήταν πλέον εύκολη στον μοναδικό δρόμο που συνέδεε το Σούλι με το Φανάρι .Ένα μονοπάτι που υπάρχει ακόμη μέχρι σήμερα.

Προς τιμήν του φυ

σικού και ηθικού αυτουργού ,το μέρος εκείνο ονομάστηκε « η σκάλα της Τζαβέλλαινας » .

Στο σημείο αυτό υπάρχει σήραγγα ,που έγινε γύρω στο 1960 ,απ?όπου θα περνούσε ο δρόμος που θα συνέδεε τα χωριά του Σουλίου με τον ενικό δρόμο Πρέβεζας ? Ηγουμενίτσας (γέφυρα Γλυκής) .Το εγχείρημα όμως σταμάτησε γιατί προτιμήθηκε η σημερινή σύνδεση .

Το άγριο τοπίο ,η ορεινή βλάστηση και ο ρους του Αχέροντα προσφέρονται για κάθε είδους περιδιάβαση και η πολιτεία θα πρέπει να κατασκευάσει και αυτόν τον οδικό άξονα προς τον ιερό χώρο του Σουλίου.

Το Φανάρι κατέχει ιδιαίτερη θέση στα βόρεια σύνορα του νομού Πρέβεζας. Περικλείεται από βουνά και θάλασσα αποτελώντας έτσι μια αυτόνομη εδαφική ενότητα με ιδιαιτερότητες στο φυσικό περιβάλλον αφού συνδυάζει θάλασσα, βουνό και μια εύφορη πεδιάδα που τη διασχίζει ο ποταμός Αχέροντας. Η έδρα του Δήμου είναι η κωμόπολη Καναλάκι. Στην παραθαλάσσια ζώνη του Ιονίου υπάρχουν πευκόφυτα δάση τα οποία καταλήγουν στις πανέμορφες παραλίες του δήμου (Λούτσα, Αλωνάκι, Αμώνι, Κερέντζα, Αμμουδιά κ.α.)

Περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους αποτελεί 0το Δέλτα του Αχερόντα το οποίο αποτελεί βιότοπο για σπάνια είδη πτηνών και ζώων. Πάνω στις εκβολές του Αχέροντα είναι χτισμένο το χωριό Αμμουδιά, οι κάτοικοι του οπίου ασχολούνται παραδοσιακά με την αλιεία. Ευχάριστη δραστηριότητα μπορούν να αποτελέσουν ου φυσιολατρικές διαδρομές στο πευκοδάσος κοντά στην ακτή ή κατά μήκος του ποταμού μέχρι τις πηγές και μέσα στα στενά του Αχέροντα, όπου μπορεί κανείς να κάνει και μπάνιο στα πεντακάθαρα νερά του ποταμού.

Οι αρχαιολογικοί χώροι στους οποίους αξίζει να περιηγηθεί οπωσδήποτε ο επισκέπτης τόσο για την ιστορική και θρησκευτική τους αξία, όσο και για την ομορφιά τους είναι:
Το Νεκρομαντείο του Αχέροντα, που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου στις πλαγιές του οποίου είναι σήμερα χτισμένο το χωρίο Μεσοπόταμος. Το βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου χτισμένο από τον Αυτοκράτορα Μιχαήλ Άγγελο όπως προκύπτει από τα αρχικά που είναι χαραγμένα σε εξωτερικό τοίχο. Διατηρείται σε καλή κατάσταση και βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό Κυψέλη. Το γυναικείο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στη Μπούντα (περιοχή κοντά στο Καναλάκι, στο δρόμο προς το χωριό Χόχλα). Στο εσωτερικό του υπάρχει ο τάφος της Αγίας και δίπλα του η πέτρα πάνω στην οποία μαρτύρησε, ενώ μπορεί κανείς να διακρίνει και δύο μικρές σχισμές από τα ίχνη που άφησαν τα χέρια της. Τα τείχη της Πανδοσίας, πρωτεύουσας του κράτους των Ηλείων, πάνω στο λόφο που είναι χτισμένο το σημερινό χωριό Καστρί. Στην κορυφή του λόφου είναι χτισμένο το ξωκλήσι του Αη-Γιάννη.

Στους περισσότερους οικισμούς θα βρείτε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, χώρο για κάμπινγκ και ψαροταβέρνες για όλα τα γούστα.

Το Φανάρι πρίν κάποια χρόνια μέσα από φωτογραφίες: