Πανδοσία
Η Πανδοσία χτίστηκε τον 8ο π.Χ. αιώνα και ήταν η σπουδαιότερη αποικία των Ηλείων κοντά στο Μαντείο (στο σημερινό Καστρί). Προστατευόταν από τριπλό τείχος και από την μια πλευρά από την Αχερουσία λίμνη. Το πρώτο τείχος είχε πολλούς πύργους. Την κατέλαβε ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β΄ και την παρέδωσε μαζί με τις άλλες αποικίες των Ηλείων στους Ηπειρώτες.
Μετά την παράδοση της πόλης στους Ηπειρώτες, εισέρευσε πληθυσμός και είχε μεγάλη ανάπτυξη. Καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ., στην συνέχεια όμως οι Ρωμαίοι την έκαναν έδρα του «κοινού των Ηπειρωτών», με δικαίωμα να κόβουν δικό τους χάλκινο νόμισμα. Η έδρα αυτή μετά το 148 π.Χ. μεταφέρθηκε στη Δωδώνη.
Είναι χαρακτηριστικό του αποικισμού η εγκατάσταση των αποίκων κοντά 
στις εκβολές του ποταμού, Αχέροντα, που είναι αφετηρία και τέρμα εμπορικών οδών. Η πόλη κατείχε τα ηνία της εμπορικής δραστηριότητας, μια και πρόκειται για πόλη ιδρυμένη σε κομβικό σημείο, επάνω σε χερσαίους και θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους. Έτσι, η ραγδαία άνοδος της πόλης από τον 5ο αιώνα έως την ρωμαϊκή κατάκτηση, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη του εμπορίου. Βέβαια τα ελάχιστα επιφανειακά νομίσματα, που περισυλλέγησαν στην Πανδοσία, δεν προσφέρουν επαρκή στοιχεία για τις εμπορικές και ευρύτερες οικονομικές συναλλαγές. Πιο συγκεκριμένα, στην Πανδοσία ανακαλύφθηκαν νομίσματα της Ελέας με τις μορφές του Πήγασου και του κέρβερου, τα οποία χρονολογούνται στο 320 – 340 π.χ. περίπου, νομίσματα του κοινού των Ηπειρωτών, της Αμβρακίας και της Αιτωλίας. Κατά την ρωμαϊκή περίοδο, αμέσως μετά την κατάκτηση του 168 π.χ., στην Πανδοσία παραχωρήθηκε το δικαίωμα κοπής χάλκινων νομισμάτων για την κάλυψη τοπικών αναγκών. Το γεγονός ότι αντίστοιχο δικαίωμα παραχωρήθηκε και στην Δωδώνη αποδεικνύει τον κομβικό οικονομικό και πολιτικό ρόλο της Πανδοσίας στην περιοχή. Βέβαια η παραγωγή διήρκησε δυο δεκαετίες, από το 168 έως το 148 π.χ.. Μετά το 148 π.χ. , η Ήπειρος θα ενσωματωθεί στη μεγάλη επαρχία της Μακεδονίας, ενώ ένα νέο Κοινό των Ηπειρωτών θα συγκροτηθεί με έδρα τη Δωδώνη. Φαντάζει πολύ πιθανό ότι το Κοινό της Πανδοσίας έπαψε να υφίσταται, ωστόσο η Πανδοσία διατήρησε έως το 1ο αιώνα π.χ., τον σημαντικό οικονομικό της ρόλο στην περιοχή.